Chòm sao Thiên Xứng
Chòm sao Thiên Xứng nằm ở thiên cầu nam. Nó là một trong 12 chòm sao Hoàng Đạo. Cái tên của nó có nghĩa là “chiếc cân” trong tiếng Latinh, mà nó được mô tả là chiếc cân của nữ thần Công lý Dike (hoặc Astraea) thể hiện bởi chòm sao Thất Nữ. Đây là chòm sao duy nhất trong các chòm sao Hoàng Đạo đại diện cho một đối tượng mà không phải là một con vật hay vị thần. Những ngôi sao sáng nhất của chòm sao tạo thành hình tứ giác. Alpha và Beta tạo nên cán cân thăng bằng và Gamma và Sigma đại diện cho chảo cân. Chòm sao này được ký hiệu bởi ký tự ♎. Nó là một chòm sao trong danh sách các chòm sao của nhà thiên văn học Hy Lạp Ptolemy vào thế kỷ II.
Vị trí chòm sao Thiên Xứng trên bầu trời
Thiên Xứng là chòm sao có kích thước lớn thứ 29 trên bầu trời đêm, nó chiếm giữ diện tích 538 độ vuông. Nó nằm ở phần tư thứ ba của thiên cầu nam và có thể quan sát trên các vĩ độ từ 65o đến -90o. Những chòm sao lân cận của nó là: Bán Nhân Mã, Trường Xà, Sài Lang, Xà Phu, Thiên Hạt, Cự Xà và Thất Nữ.
Thiên Xứng có 3 ngôi sao hành tinh được biết đến và không có đối tượng Messier nào. Ngôi sao sáng nhất của chòm sao là Zubeneschamali với độ sáng
biểu kiến trực quan 2,61. Có một trận mưa sao băng liên quan đến chòm sao là May Librids.
Chòm sao này thuộc về gia đình các chòm sao Hoàng Đạo.
Nguồn gốc tên gọi của chòm sao Thiên Xứng
Người Hy Lạp cổ đại biết đến chòm sao này là Chelae, hoặc những ‘móng, vuốt’ được tách ra bởi chòm sao Thiên Hạt. Nó chính là móng vuốt của con bọ cạp.
Chòm sao này được thiết lập trên bầu trời bởi những người La Mã vài thế kỷ I trước công nguyên. Nó được cho rằng, Mặt Trăng được định vị trên chòm sao này khi Roma được phát hiện.
Người La mã coi chòm sao Thiên Xứng là một ưu đãi của mùa và cân bằng ngày đêm. Mặt Trời đạt tới điểm thu phân trên chòm sao Thiên Xứng vào năm 729, nhưng do tác động của tiến động, điểm thu phân hiện đang trong chòm sao Thất Nữ. Điểm thu phân sẽ di chuyển sang chòm sao Sư Tử vào năm 2439.
Người La Mã ban đầu không liên tưởng chòm sao Thiên Xứng với cán cân công lý. Người Babylon gọi nó là ZIB.BA.AN.NA, có nghĩa là ‘cán cân thiên đàng’ khoảng 1000 năm trước công nguyên.
Từ Thiên Xứng biểu hiện cho cán cân công lý, có liên quan đến vóng muốt của Thiên Hạt được mờ nhạt đi so với cán cân của nữ thần công lý Dike.
Những ngôi sao nổi bật của chòm sao Thiên Xứng
– Beta Thiên Xứng (Zubeneschamali): là ngôi sao sáng nhất trong chòm sao. Nó có độ sáng biểu kiến trực quan 2,61 và cách Hệ Mặt Trời khoảng 185 năm ánh sáng. Nó thuộc lớp tinh tú B8 V, là một ngôi sao lùn xanh-trắng, với một tốc độ quay 250km/s. Nó có bán kính gấp 4,9 lần Mặt Trời, và sáng hơn Mặt Trời 130 lần. Cái tên truyền thống của nó Zubeneschamali bắt nguồn từ tiếng Ả Rập ‘ al-zuban al-šamāliyya’ có nghĩa là ‘Móng vuốt phương bắc’. Cái tên La tinh của nó là Lãn Borealis có nghĩa là ‘Quy mô phương bắc’. Nó được phân loại sao đơn, nhưng nó có sự biến đổi tuần hoàn trong độ sáng với biên độ khoảng 0,03.
– Alpha Thiên Xứng (Zubenelgenubi): là ngôi sao sáng thứ hai của chòm sao. Đó là một hệ thống gồm nhiều ngôi sao, mà hai ngôi sao sáng nhất tạo thành một ngôi sao nhị phân có chung chuyển động thực trong không gian. Chúng được chi là thành viên của nhóm chuyển động Hải Ly bao gồm những ngôi sao có chung nguồn gốc có độ tuổi khoảng 200 triệu năm trước. Hệ thống sao này nằm khá gần đường hoàng đạo và nó có thể bị che khuất bởi Mặt Trăng và các hành tinh. Nó bị che khuất bởi Thủy Tinh vào ngày 10/11/2052.
Tên của ngôi sao Zubenelgenubi bắt nguồn từ tiếng Ả Rập ‘al-zuban al-janūbiyy’ có nghĩa là ‘móng vuốt phương nam’. Nó còn được biết đến với cái tên Kiffa Australis hoăc Elkhiffa Australis. Cả hai cái tên đều dịch từ tiếng Latinh từ tên Ả Rập ‘al-kiffah al-janūbiyy’ có nghĩa là ‘chảo phương nam’. Một cái tên cũ hơn từ tiếng Latinh là Lanx Australis có nghĩa là ‘Quy mô miền Nam’.
Alpha 1 Thiên Xứng là một ngôi sao dãy chính trong hệ thống sao. Nó có độ sáng biểu kiến trực quan 5,153. Nó cũng là một hệ thống sao quang phổ nhị phân với một chu kỳ quỹ đạo 5870 ngày; với một ngôi sao đồng hành ly giác 0,383 giây cung. Hệ thống sao này thuộc phân lớp F4. Nó cách Trái Đất 74,9 năm ánh sáng.
Alpha-2 Thiên Xứng có độ sáng biểu kiến trực quan 2,741. Nó cũng là một hệ thống sao quang phổ nhị phân. Nó cách ngôi sao Alpha-1 khoảng 5400 AU. Nó thuộc lớp tinh tú A3. Nó cách Mặt Trời khoảng 75,8 năm ánh sáng.
– Sigma Thiên Xứng (Brachium): là một ngôi sao khổng lồ đỏ thuộc lớp tinh tú M3/M4 III. Nó có độ sáng biểu kiến trực quan 3,29 và cách Mặt Trời khoảng 288 năm ánh sáng. Tên truyền thống của ngôi sao Brachium có nghĩa Latinh là ‘cánh tay’. Nó còn được biết đến với cái tên Cornu (chiếc sừng) và Zebenalgubi (trong tiếng Ả Rập có nghĩa là ‘móng vuốt phương Nam’).