Chòm sao Bắc Miện
Chòm sao Bắc Miện là một chòm sao nằm ở Bắc thiên cầu. Cái tên của nó có nghĩa Latinh là “vương miện phương bắc”. Nó là một chòm sao nằm trong danh mục các chòm sao của nhà thiên văn học người Hy Lạp Ptolemy vào thế kỷ II. Lúc đó chòm sao này khá đơn giản với 4 ngôi sao có độ sáng tốt hơn 3.
Chòm sao Bắc Miện nằm giữa chòm sao Mục Phu và Vũ Tiên và nó đại diện cho vương miện của Ariadne, con gái của vua Hy Lạp Minos trong thần thoại, người đã giúp đỡ người anh hùng Theseus giết chết Minotaur và đưa anh ra khỏi hôn mê để trở lại cuộc sống. Trong thần thoại Celtic, Bắc Miện được biết đến như Caer Arianrhod, hoặc Caster Arianrhod, nơi vị thần Lady Arianrhod sống.
Bắc Miện chứa ngôi sao đốm Blaze nổi tiếng (T Bắc Miện), một ngôi sao mới và sao mờ (R Bắc Miện). Thiên hà Quần tinh Bắc Miện (Abell 2065) có độ sáng tốt hơn 16.
Vị trí chòm sao Bắc Miện trên bầu trời
Chòm sao Bắc Miện có kích thước lớn thứ 73 trên bầu trời, chiếm diện tích 179 độ vuông. Nó nằm ở góc phần tư thứ ba của Bắc thiên cầu và có thể nhìn thấy trên các vĩ độ từ 90o đến -50o. Những chòm sao lân cận nó là: Mục Phu, Vũ Tiên, Cự Xà.
Có 4 ngôi sao hành tinh được biết đến và không có đối tượng Messier nào trong chòm sao. Ngôi sao sáng nhất của chòm sao là Alphecca. Không có trận mưa sao băng nào liên quan đến chòm sao.
Chòm sao này nằm trong gia đình các chòm sao Hùng Tinh.
Nguồn gốc tên gọi chòm sao Bắc Miện
Bắc Miện liên quan đến thần thoại công chúa Ariadne của Crete, nổi tiếng với việc giúp người anh hùng Hy Lạp Theseus đánh thắng Minotaur, một con vật với thân và đầu người thân con bò sống trong mê cung được thiết kế bởi Daedalus. Trong thần thoại, Ariadne kết hôn với thần Dionysus. Vòng tròn sao của chòm sao Bắc Miện đại diện cho chiếc mỹ của thần Hephaestus tặng cho cô vào ngày hôn lễ của cô.
Minotaur thực chất là anh trai của Ariadne: theo thần thoại, mẹ của anh Pasiphae sinh ra anh sau khi giao cấu với một trong số những con bò đực của vua Minos. Nhà vua đã giam cầm Minotaur trong mê cung để che lấp bí mật gia đình. Mê cung được thiết kế để không ai có thể ra được, thậm chí cả Minotaur.
Khi Theseus tới Crete, ông ta chọn một trong số những người trong mê cung cho Minotaur ăn. Ariadne say đắm tính yêu với Theseus, và khuyên anh theo sau Đealú, đưa cho ông một quả cầu gắn kết với ông ta để vào trong mê tin nếu ông ta hứa sẽ lấy cô sau khi thoát khỏi đó và Theseus đã đồng ý. Sau khi ông giết chết Minotaur với bàn tay trần của mình, ông ta đi theo dấu vết của mình để tìm cách thoát khỏi mê cung.
Ariadne và Theseus đi buồm cùng nhau thoát khỏi đó, nhưng ông đã nhanh chóng bỏ cô ta lại hòn đảo Naxos. Thần Dionysus nhìn thấy công chúa đang khóc than, đã rơi vào ái tình, và hai người đã kết hôn với nhau. Ariadne đã đội một chiếc vương miện được tặng bởi thần Hephaestus tại hôn lễ, sau khi hôn lễ đi qua, cô đã tung nó lên bầu trời với những viên đá quý tạo thành những ngôi sao tạo thành chòm sao Bắc Miện. Ngôi sao sáng nhất của chòm sao có nghĩa là tinh là “đá quý”.
Trong tiếng Ả Rập chòm sao được biết đến như là “cái bát của người nghèo” hoặc Alphecca, có nghĩa là “hòa tan”. Cái tên Alphecca sau đó dung để chỉ ngôi sao sáng nhất cảu chòm sao.
Cheyenne gọi chòm sao này là vòng tròn xay bởi vì hình dạng của nó giống với trắc giác kế.
Tại Ôxtrâylia, chòm sao được biết đến với cái tên Woomera, Boomerang và Wellshh nó để tưởng niệm nữ thần Lady Arianrhod, thần Weksh người đã sinh ra 2 người con trai thông qua ảo thuật.
Những ngôi sao nổi bật của chòm sao Bắc Miện
– Alpha Bắc Miện (Alphecca, Gemma): là ngôi sao sáng nhất trong số 7 ngôi sao của chòm sao. Nó là một ngôi sao nhị phân biến quang kiểu EA với chu kỳ 17,36 ngày. Ngôi sao này có độ sngs biểu kiến biến đổi giữa 2,21 và 2,32. Nó có khoảng cách khoảng 75 năm ánh sáng.
Ngôi sao chính của hệ thống sao là một ngôi sao trắng, lớp A0V với ánh sáng hồng ngoại cho thất nó là một đĩa sao được bao quanh bởi bụi và có lẽ có một hành tinh quay quanh nó. Người bạn đồng hành của nó là một ngôi sa trẻ, ngôi sao vàng dãy chính, thuộc lớp tinh tú G5. Hệ thống sao này được cho là thành viên của nhóm Di chuyển Đại Hùng, một nhòm những ngôi sao gồm những ngôi sao sáng nhất trong chòm sao Đại Hùng đang cùng chuyển động trong không gian.
Ngôi sao này còn được biết đến với cái tên Alphecca, Gemma, Asteroth, Gnosia.
– Beta Bắc Miện (Nusakan): là một ngôi sao quang phổ nhị phân, với chu kỳ 10,5 năm. Nó gồm một ngôi sao (ACV) biến quang có chu kỳ 18,487 ngày và độ sáng thay đổi từ 3,65 đến 3,72, nó thuộc lớp sao B8p đến A7p nó được biết đến với từ trường mạnh và không gian chất phóng xạ và silicon. Ngôi sao này cách Hệ Mặt Trời 114 năm ánh sáng. Nó là ngôi sao sáng thứ hai của chòm sao. Nó còn có cái tên Ả Rập Nusakan có nghĩa là “Mã số”.
– Gamma Bắc Miện: là một hệ thống sao nhị phân gần nhau với quý đạo 91 năm. Hai ngôi sao ly giác 0,2 giây cung. Nó là một ngôi sao biến quang kiểu Delta Scuti. Một ngôi sao đang cho thấy sự biến đổi trong độ sáng trong một ckeets quả cả xuyên tâm và không xuyên tâm. Nó thuộc lớp tinh tú A0. Nó có độ sáng biến đổi từ 3,80 đné 3,86 với chu kỳ 0,03 ngày.
– Zeta Bắc Miện: là một ngôi sao đôi. Hai ngôi sao ly giác 7,03 giây cung. Hệ thống sao này cách Hệ Mặt Trời khoảng 220 năm ánh sáng.
– T Bắc Miện (Blaze): là một ngôi sao mới, nó còn được biết đến với cái tên Blaze. Nó là một hệ thống sao quang phổ nhị phân có chu kỳ 227,6 ngày, nó thường có độ sáng biểu kiến 10-10,8. Nó là một ngôi sao đỏ khổng lồ, thuộc kiểu tinh tú M3III cách chúng ta khoảng 2000 năm ánh sáng.
– Rho Bắc Miện: là một ngôi sao lùn trắng có độ sáng biểu kiến 5,4. Nó thuộc lớp tinh tú G0-2Va và được coi là anh em sinh đôi của Mặt trời với cùng khối lượng và lượng nhiệt như Mặt Trời. Năm 1997, phát hiện ra một ngôi sao quay quanh nó. Ngôi sao này cách chúng ta 56,2 năm ánh sáng.
– R Bắc Miện (Fade Out): là một ngôi sao vàng siêu khổng lồ, thuộc lớp tinh tú F7, với độ sáng biểu kiến 6,46. Nó có khoảng cách khoảng 6000 năm ánh sáng. Nó là một ngôi sao biến quang, với độ sáng biến đổi đôi chút. Ngôi sao biến quang này được khám phá đầu tiên bởi nhà thiên văn học người Anh Edwward Pigott năm 1795. Nó được cho là một nguyên mẫu của lớp sao biến quang RCB, ngôi sao biến quang này là kết quả của một đám mây cacbon được tạo r ache khuất ngôi sao làm cho độ sáng của nó giảm đi đôi chút. Trong trường hợp R CrB, độ sáng biểu kiến thay đổi từ 5,71 đến 14,8. Những đám mây này đang xa dần ngôi sao, nó sẽ sáng hơn. Bởi vậy nó có độ sáng thay đổi, khác hẳn với ngôi sao mới.
– Kappa Bắc Miện: là một ngôi sao cam siêu khổng lồ thuộc lớp tinh tú K1Iva, cách Trái Đất khoảng 101,5 năm ánh sáng. Nó có độ sáng biểu kiến 4,82. Một hành tinh khổng lồ được phát hiện quay quanh ngôi sao vào năm 2007.
– HD 144579: là ngôi sao gần Hệ Mặt Trời nhất trong chòm sao. Nó là một ngôi sao nhị phân thuộc lớp sao G8V, cách Trái Đất khoảng 13,91 năm ánh sáng, và lớp sao M4, cách 13,79 năm ánh sáng. Ngôi sao chính có độ sáng biểu kiến 5,87.
– Eta Bắc Miên (Struve 1937): là một sao đôi, với chu kỳ 41,5 năm. Ngôi sao chính thuộc lớp sao G2 với độ sáng 5,02 và ngôi sao thứ hai kiểu sao G, với độ sáng biểu kiến 6.
– Sigma Bắc Miện (Struve 2032): là một ngôi sao nhị phân có chu kỳ hang nghìn năm. Nó thuộc lớp tinh tú kiểu RS biến quang và một ngôi sao biến quang kiểu Delta Scuti với chu kỳ 1,14 ngày.
– Delta Bắc Miện: là một ngôi sao biến quang kiểu RS. Độ sáng thay đổi tử 4,57 đến 4,69.
– Nu Bắc Miện (Struve I 29): là một ngôi sao nhị phân gồm một cặp sao cam.
Đối tượng sâu thẳm trên bầu trời
– Quần tinh thiên hà Bắc Miện (Abell 2065): là một quần tinh thiên hà dày đặc. Nó có khoảng cách từ 1 đến 1,5 tỷ năm ánh sáng cách ngôi sao Beta Bắc Miện khoảng 1 độ về phía Tây Nam, phí góc Đông Nam của chòm sao. Nó có khoảng hơn 400 thiên hà trải trong 1 độ của bầu trời. Những thiên hà này ở khoảng cách hơn 1 tỷ năm ánh sáng và rất mờ. Thiên hà sáng nhất của quần tinh có độ sáng biểu kiến 16,5.